Ngày di sản văn hóa Việt Nam là ngày lễ được lấy vào ngày 23/11 hằng năm, nhằm tôn vinh và phát huy những giá trị văn hóa đặc sắc của dân tộc Việt Nam. Ngày này cũng là dịp để nhắc nhở mọi người về trách nhiệm bảo vệ và phát triển di sản văn hóa, góp phần xây dựng một nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.
Ngày di sản văn hóa Việt Nam có nguồn gốc từ Sắc lệnh số 65/SL do Chủ tịch Hồ Chí Minh ký ngày 23/11/1945, về việc ấn định nhiệm vụ của Đông Phương Bác cổ Học viện. Đây là sắc lệnh đầu tiên của Nhà nước Việt Nam về việc bảo tồn di sản văn hóa dân tộc, trong bối cảnh đất nước đang phải đối mặt với nhiều khó khăn và thách thức. Sắc lệnh này đã khẳng định việc bảo tồn cổ tích là công việc rất quan trọng và cần thiết cho công cuộc kiến thiết nước Việt Nam, và giao cho Đông Phương Bác cổ Học viện nhiệm vụ bảo tồn cổ tích trong toàn cõi Việt Nam.
Sau đó, Nhà nước ta đã ban hành nhiều văn bản pháp lý về việc bảo vệ và sử dụng di tích lịch sử và danh lam thắng cảnh, như Nghị định số 519-TTg ngày 29/10/1957, Pháp lệnh Bảo vệ và sử dụng di tích lịch sử và danh lam thắng cảnh ngày 4/4/1984, Luật Di sản văn hóa ngày 29/6/2001, Luật Bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa ngày 25/11/20152… Những văn bản này đã tạo ra một khung pháp lý vững chắc cho việc bảo vệ và phát huy các giá trị di sản văn hóa của đất nước.
Di sản văn hóa Việt Nam bao gồm di sản văn hóa vật thể và di sản văn hóa phi vật thể, là tài sản vô cùng quý giá của cộng đồng các dân tộc Việt Nam trong suốt bề dày lịch sử hàng ngàn năm của dân tộc. Di sản văn hóa vật thể bao gồm những công trình kiến trúc, nghệ thuật, địa danh, di tích lịch sử, danh lam thắng cảnh… Di sản văn hóa phi vật thể bao gồm những nghi lễ, lễ hội, âm nhạc, ca dao, tục ngữ, truyền thuyết, truyện cổ tích, trò chơi dân gian, nghề truyền thống… Những di sản văn hóa này đã góp phần tạo nên bản sắc văn hóa đa dạng và thống nhất của 54 dân tộc anh em Việt Nam.
Hiện nay, Việt Nam có 13 di sản văn hóa thế giới, 1 di sản thiên nhiên thế giới, 1 di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới, 12 di sản văn hóa phi vật thể thế giới, 2 di sản tư liệu thế giới và 9 công trình kiến trúc thế giới được UNESCO công nhận. Đây là những bằng chứng cho thấy di sản văn hóa Việt Nam có giá trị toàn cầu, được cả thế giới công nhận và tôn trọng.
Tuy nhiên, di sản văn hóa Việt Nam cũng đang đối mặt với nhiều nguy cơ mất mát và suy thoái do các yếu tố tự nhiên và xã hội, như thiên tai, môi trường, đô thị hóa, hiện đại hóa, thương mại hóa, sao chép, xâm hại… Do đó, việc bảo vệ và phát huy các giá trị di sản văn hóa Việt Nam là một nhiệm vụ cấp bách và trọng trách của cả xã hội, đòi hỏi sự đồng lòng, đồng tâm, đồng ý của mọi người dân, mọi cấp, mọi ngành, mọi lĩnh vực.
Ngày Di sản văn hóa Việt Nam là một dịp để chúng ta ôn lại những giá trị văn hóa tinh hoa của dân tộc, để chúng ta tự hào và yêu quý hơn những di sản văn hóa của cha ông, để chúng ta có thêm động lực và trách nhiệm trong việc bảo tồn và phát huy những di sản văn hóa đó. Ngày Di sản văn hóa Việt Nam cũng là một dịp để chúng ta thắp sáng ngọn lửa văn hóa dân tộc, để chúng ta góp phần xây dựng một nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, gắn kết với văn hóa nhân loại.
